نوشته‌ی شبیر حسنلی

اربعین نقطه اوج انقلابی است که در عاشورا آغاز شد. این روز، اوج پیروزی خون بر شمشیر است.

اما این اصلاً به چه معناست؟

چرا تقریباً ۱۴۰۰ سال پس از یک واقعه، ده‌ها میلیون نفر – نه فقط مسلمان یا شیعه، بلکه از همه مذاهب – گرد هم می‌آیند، راهپیمایی می‌کنند، حرکت می‌کنند؟ چه چیزی این مردم را به حرکت وامی‌دارد؟ چه چیزی در شهر کربلا وجود دارد که این میلیون‌ها نفر را به خود جذب می‌کند؟

کسانی که در این ایام نمی‌توانند به کربلا بروند، در مساجد و حسینیه‌های خود گرد هم می‌آیند و وقایع کربلا را گرامی می‌دارند و از این وقایع درس می‌گیرند. اما چرا؟ پس از ۱۴۰۰ سال – چه چیزی این واقعه را تا این حد قدرتمند و جاودانه می‌کند؟

برای درک این موضوع، ابتدا باید یک ویژگی اساسی انسان را درک کنیم. به طور پیش‌فرض، انسان به سمت زیبایی، حقیقت و درستی جذب می‌شود – حتی اگر فردی که جذب می‌شود واقعاً نداند یا درک نکند که این چیزی است که به آن جذب می‌شود؛ او فقط می‌داند که جذب شده است.

در جهانی که غرق در فساد است، جهانی که فاقد هرگونه اخلاق است؛ جهانی که دروغ را راست و حقیقت را باطل اعلام می‌کند.

در چنین جهانی، می‌بینیم که سیاستمداران و دولت‌ها، با زور و اجبار، با دروغ و فساد حکومت می‌کنند.

دولت‌هایی که تحت پوشش به اصطلاح دموکراسی[3] بر مردم کشورهای خود تسلط دارند، در ناز و نعمت زندگی می‌کنند؛ در حالی که مردم – که طبق تعریف دموکراسی در تئوری صاحب اختیار هستند[4] – در فقر و فلاکت مطلق زندگی می‌کنند.

جایی که ثروتمندان حقوق فقرا را غصب می‌کنند؛ و جایی که می‌دانیم گروه کوچکی که در محاوره به عنوان 1%[5] شناخته می‌شوند، 99% از ثروت و منابع جهان را کنترل می‌کنند. جایی که قوی، ضعیف را مورد آزار و اذیت قرار می‌دهد، و جایی که شیره مهربانی انسانی، جایی که کمک کردن یک شخص به برادر/خواهر خود در هنگام زمین خوردن، چیزی است که نظم اجتماعی را می‌شکند.

با این حال، در تمام این مدت، می‌بینیم که به مردم دروغ خورانده می‌شود – همانطور که گفتم – به آنها دروغی خورانده می‌شود که به آنها گفته می‌شود حقیقت است، و به آنها گفته می‌شود آنچه آنها حقیقت می‌دانند، در واقع یک دروغ است.

این وضعیتی که جهان در آن قرار دارد، همان وضعیتی است که امام حسین (ع) هنگام قیام برای انقلاب خود در کربلا، در سال ۶۸۰ میلادی، توصیف کرد. او فرمود:

«آیا نمی‌بینید که به حق عمل نمی‌شود و از باطل پرهیز نمی‌شود؟»[6]

امام حسین (ع) در نامه خود به برادرش محمد بن حنفیه، به صراحت بیان می‌کند:

«من برای خوشگذرانی و تفریح و ایجاد فتنه و آشوب بیرون نیامده‌ام. من راه ستم را در پیش نگرفته‌ام. من برای اصلاح پیروان جدم بیرون آمده‌ام.»[7]

بنابراین، می‌بینیم که امام حسین (ع) مجبور به انقلاب خود شد و مجبور بود برای حق قیام کند و در مقابل استبداد، ظلم و بی‌عدالتی بایستد.

تنها ۵۰ سال پس از رحلت پیامبر اسلام، وضعیت مسلمانان وخیم و مشکل‌ساز شده بود.

حکومت در دست یک مستبد و ظالم بود که به حال مردم اهمیتی نمی‌داد، تعالیم آسمانی اسلام را دستکاری و تحریف می‌کرد، حقوق مردم را غصب می‌کرد و با بی‌اعتنایی به تمام شئونات و اخلاقیات عمل می‌کرد.

در نتیجه، امام حسین چاره‌ای جز قیام، اتخاذ موضع و اطمینان از این که حق همیشه حق و باطل همیشه باطل شناخته شود، نداشت.

این موضع امام حسین و یاران بسیار اندک او [8] در برابر قدرت نظامی عظیم خلیفه غیرقانونی اموی، یزید، موضعی پاک، درستکار، راستگو و نیک در برابر ظالم، ستمگر، مستبد و پلید بود.

این واقعیت که در سطح دنیوی، امام حسین و یارانش پس از سه روز تحمل تشنگی و گرسنگی شدید به دلیل مسدود شدن آبراه‌ها توسط نیروهای یزید، به طرز وحشیانه‌ای قتل عام شدند؛ این واقعیت که امام حسین حتی تا آخرین نفس به نصیحت و اصلاح دشمن و آموزش و تعلیم آنها ادامه داد؛ این یک رویداد بزرگ و قدرتمند و در واقع ابدی است.

رویدادی که پایه و اساس قیام و ایستادگی در برابر بی‌عدالتی و استبداد، و همیشه جانبداری از حقیقت، صرف نظر از عواقب آن را بنا نهاد.[9]

پس از آنکه تمام وصیتی که امام حسین به فرزندش امام علی بن الحسین زین العابدین کرد (و در واقع وصیت‌های تمام اولیا، امامان و پیامبران به پسران و دخترانشان) همگی چنین گفته‌اند:

«از حق دفاع کنید، هرچند تلخ باشد»[10]

این یک دستورالعمل واضح است که برای شخص شریف، حقیقت مهمترین عنصر است. حتی اگر آن حقیقت علیه خودشان شهادت دهد.

خداوند در قرآن کریم به صراحت می‌گوید:

«ای کسانی که ایمان آورده‌اید، به عدالت قیام کنید و برای خدا گواهی دهید، هرچند به زیان خودتان یا پدر و مادر یا خویشاوندانتان باشد. اگر ثروتمند باشید یا فقیر، خدا از هر دو مراقبت می‌کند. پس از هوس پیروی نکنید که منحرف شوید. اگر منحرف شوید یا روی برگردانید، خدا به آنچه انجام می‌دهید آگاه است.»

– قرآن، سوره ۴ (نساء / نساء)، آیه ۱۳۵[11]

برای حقیقت ضرورتی وجود دارد[12].

این ضرورت فقط مختص زمان امام حسین و فقط در برابر حکومت استبدادی و نرون خلیفه اموی یزید نبود، به هیچ وجه.

حقیقت یک عنصر جهانی است و محدود به زمان و مکان نیست.

بلکه حقیقت چیزی است که برای همه زمان‌ها و مکان‌ها است. در مورد عدالت نیز همینطور است، که در واقع به حقیقت متصل است، زیرا بدون حقیقت، عدالت نمی‌تواند وجود داشته باشد؛ و بدون عدالت، حقیقت نمی‌تواند وجود داشته باشد.

در نتیجه؛ این پیام که توسط امام حسین و شهدای کربلا در سال ۶۸۰ میلادی ابلاغ شد، حتی در سال ۲۰۱۹ نیز طنین‌انداز است و تا زمانی که جهان‌ها و زمان وجود دارند، در سراسر کیهان طنین‌انداز خواهد بود.

این موضع امام حسین و یاران اندک او در دشت کربلا، کامل‌ترین و خالص‌ترین موضع حق در برابر باطل بود و به عنوان نمونه‌ای جاودان از چگونگی ایستادگی در برابر باطل و بی‌عدالتی باقی می‌ماند.

با این حال، مشکلی وجود دارد.

با توجه به اینکه امام حسین و یاران اندک او همگی در دشت کربلا قتل عام شدند، چگونه می‌توان این را نوعی پیروزی دانست؟

پیام این رویداد چگونه به جمعیت وسیع‌تر و در واقع به ما امروز رسید؟

چگونه است که مردم از این واقعه مطلع می‌شوند، و در واقع همانطور که گفته شد، ده‌ها میلیون نفر به سمت کربلا راهپیمایی می‌کنند، به خصوص در این زمان چهل روز پس از قتل عام عاشورا، که به اربعین نیز معروف است؟

اینجاست که دومین و کلیدی‌ترین مؤلفه‌ی انقلاب امام حسین وارد معادله می‌شود.

جنبش حقیقت‌جویی دو مؤلفه اصلی دارد:

1. مؤلفه حسینی؛ و
2. مؤلفه زینبی

در حالی که عنصر حسینی در دهم محرم سال ۶۱ هجری (۶۸۰ میلادی) با قتل عام امام حسین و یارانش به اوج خود رسید؛ مسیر جاری، وظیفه جاری که عنصر زینبی بر عهده داشت، تا به امروز ادامه دارد.

اما مؤلفه زینبی چیست؟ این به چه معناست؟

مؤلفه حسینی را می‌توان فهمید، این موضع امام حسین علیه نیروهای ترور و ستم به رهبری یزید خلیفه اموی بود، اما مؤلفه زینبی چیست؟

مؤلفه زینبی همان چیزی بود که تضمین می‌کرد پیام و فداکاری امام حسین و یارانش در کربلا هدر نرود؛ و اینکه پیام، علت وجودی[13] آن آشکار شود و حرکت به سوی حق و عدالت همواره فعال و قابل درک باشد.

مؤلفه زینبی تضمین می‌کرد که مستبدان و ظالمان بدانند که با آنها مخالفت و مقاومت خواهد شد و به مظلومان انگیزه و قدرت مقاومت می‌داد. این مؤلفه ثابت کرد که اگرچه در سطح دنیوی، کسانی که در برابر ظلم و ستم مقاومت می‌کنند ممکن است کشته شوند، اما پیروزی نهایی از آن حق است و همانطور که قرآن نیز به ما می‌گوید:

«کسانی را که در راه خدا کشته شده‌اند، مرده نپندارید، بلکه آنها زنده‌اند و نزد پروردگارشان روزی داده می‌شوند.»

– قرآن، سوره 3 (آل عمران / آل عمران)، آیه 169[14]

پیام حضرت زینب، خواهر امام حسین (ع)، که به همراه اعضای خانواده‌اش و پسر بیمارش، امام علی بن الحسین (ع)، اسیر، در زنجیر و در خیابان‌های شهرهای مختلف بین کربلا (در عراق امروزی) تا دمشق (در سوریه امروزی) از طریق شهر کوفه (در عراق امروزی)[15] گردانده شدند، همان چیزی بود که پیروزی خون بر شمشیر در روز عاشورا را به واقعیت تبدیل کرد؛ و اینکه واقعه عاشورا، موضع امام حسین (ع) در گذر زمان از بین نرفت.

در طول این سفر طاقت‌فرسای بیش از دو هزار (۲۰۰۰) کیلومتری که خانواده امام شهید و یارانش مجبور به تحمل آن بودند، آنها را در خیابان‌های تعدادی از شهرها و روستاهای مسیر متوقف و گرداندند. در هر یک از این مراحل، صرف نظر از اینکه این شخصیت‌های قهرمان – به رهبری حضرت زینب (س) خواهر امام حسین (ع) و امام علی بن الحسین (ع) فرزند امام حسین (ع) – چقدر آسیب دیده و ناراحت و شکسته بودند، مردم از واقعیت مطلع می‌شدند؛ خبر آنچه اتفاق افتاده بود و مهمتر از آن، چرایی وقوع آن به مردم ابلاغ می‌شد.

این امر برای اطمینان از این بود که مردم فریب خورده و گول خورده، توسط ماشین رسانه‌ای رژیم اموی، رژیمی که ادعا می‌کرد بر اساس اصول اسلامی عمل می‌کند، اما هیچ ارتباطی با اسلام نداشت، گمراه نشوند.

در این برهه، واقعه ای که در روز عاشورا (دهم محرم ۶۱ هجری قمری (۶۸۰ میلادی)) اتفاق افتاد، به یادم آمد که نقل آن در اینجا مناسب است؛ و واقعیت دروغ هایی را که رژیم اموی رواج می داد، نشان می دهد.

در بحبوحه نبرد روز عاشورا، وقت نماز عصر فرا رسید. صدای اذان از اردوگاه امام حسین (ع) به گوش رسید. کسانی که در بحبوحه نبرد از طرف امام حسین (ع) بودند، به فرماندهان دشمن فریاد زدند و گفتند:

«وقت نماز است. اگر موافق باشید، می‌توانیم آتش‌بس کوتاهی داشته باشیم، در حالی که ما می‌رویم و نماز می‌خوانیم و شما می‌توانید نفسی تازه کنید، و سپس اجازه دهید این نبرد را پس از نماز ادامه دهیم.»

نیروهای عمر بن سعد[16] با این امر موافقت کردند و آتش‌بس اعلام شد.

هنگامی که سربازان و فرماندهان لشکر یزید به سوی خود بازگشتند، یکی از فرماندهان ارشد آنها به نام شمر بن ذی الجوشن[17] نزد عمر بن سعد بازگشت و به او اطلاع داد که جنگ را شکسته‌اند و با آتش‌بس موافقت کرده‌اند تا کسانی که در اردوگاه امام حسین هستند نماز خود را تمام کنند.

عمر بن سعد در ابتدا با این آتش‌بس موافقت کرد، اما پسرش حفص (یا شاید یکی دیگر از سربازان یا مشاوران ارشدش[18]) نزد او آمد و از او پرسید:

«واقعاً به آنها اجازه نماز خواندن داده‌ای؟ اگر اینطور باشد، از قبل نبرد را باخته‌ای!»

که عمر بن سعد در پاسخ گفت:

«نماز از واجبات دین اسلام است و شما نمی‌توانید کسی را از خواندن نماز منع کنید.»

حفص در پاسخ به این سوال گفت:

«خب، پس تو کاملاً در این جنگ شکست خورده‌ای، زیرا تو تمام این سربازان را جمع کردی و آنها را متقاعد کردی که با حسین بجنگند، با گفتن اینکه حسین از اسلام خارج شده است؛ اگر آنها بفهمند که تو اکنون با حسین به آتش‌بس موافقت کرده‌ای تا بتواند نماز بخواند، تو را ترک خواهند کرد، زیرا متوجه خواهند شد که دلیل استخدام آنها دروغ بوده است.»

عمر بن سعد و شمر بن ذی الجوشن به یکدیگر نگاه کردند و گفتند:

«چه ذهن بالغ و شگفت‌انگیزی دارد این مرد جوان، حق دارد، اگر بگذاریم نماز بخوانند، ارتش فرار می‌کند چون می‌فهمند که به آنها دروغ گفته‌ایم!»

سپس عمر بن سعد به شمر دستور می‌دهد که آتش‌بس را نپذیرد و به اردوگاه امام حسین حمله کند، حتی اگر آنها در حال نماز باشند؛ و البته، آنگاه متأسفانه اتفاقی که هرگز نباید می‌افتاد، افتاد.

حال، دلیل روایت این بخش از وقایع عاشورا نشان دادن قدرت دستگاه رسانه‌ای بود؛ قدرت دروغ، وقتی اطلاعات یا در دسترس نیست یا غیرقابل دسترسی است؛ یا اینکه مردم تصمیم می‌گیرند که به دنبال اطلاعات نروند، تصمیم می‌گیرند که به دنبال حقیقت نروند.

در این مورد، نیروهایی که در مقابل امام حسین صف‌آرایی کردند – و روایت‌ها در مورد تعداد آنها متفاوت است، اما به نظر می‌رسد که اجماع بر سر ارقام بین 10000 تا 60000 نفر است، و معتبرترین روایت‌ها 30000 نفر است[19] – به خدمت گرفته شده بودند و بسیاری از آنها از مردم عادی شهر کوفه و مناطق اطراف آن تشکیل شده بودند.

به این افراد داستانی، یا به عبارت دیگر، تبلیغاتی، داده شد مبنی بر اینکه باید خود را در مقابل کسی قرار دهند که آشکارا علیه اسلام و علیه خلیفه یزید شورش کرده است، و همچنین به آنها گفته شد که در مقابل کسی ایستاده‌اند که از اسلام روی برگردانده و آن را ترک کرده است.

متأسفانه، بسیاری از این افراد اطلاعات را تأیید نکردند؛ و البته، اجبار زیادی از سوی کسانی که برای ارتشی که توسط عمر بن سعد تربیت شده بود، استخدام می‌شدند، وجود داشت، اما مردم روایتی را که به آنها داده شده بود پذیرفتند و هیچ گونه مقاومتی نکردند.

فرماندهان لشکر یزید از این می‌ترسیدند که اگر مردم بفهمند امام حسین و یارانش از اسلام خارج نشده‌اند، بلکه علیه رژیم مستبد و ظالم اموی قیام کرده‌اند، این احتمال وجود دارد که مردم – اکثراً – از جنگ با او خودداری کنند؛ و بدتر از آن، به آرمان امام حسین بپیوندند و علیه رژیم استبدادی یزید بجنگند.

این مورد مشابه چیزی است که در زمان ما وجود دارد، و مشابه چیزی است که در طول نسل‌ها وجود داشته است.

امروزه، ما رسانه‌ها را داریم که یک فرد یا گروه را «تروریست» اعلام می‌کنند، در حالی که دیگران را «مبارزان آزادی» می‌نامند. وقتی گروهی در خدمت منافع مستبدان است، آنها را «مبارزان آزادی» می‌نامند، اما وقتی گروهی در برابر بی‌عدالتی‌های مستبدان می‌ایستد و آنها را به پاسخگویی فرا می‌خواند و در برابر آنها مقاومت می‌کند، بلافاصله آنها را «تروریست» اعلام می‌کنند.

این وضعیت الان هم فرقی با آن زمان ندارد. این یک لاپوشانی عمدی حقیقت است؛ و دادن اطلاعات مبتنی بر منافع به مردم، اطلاعاتی که کاملاً از حقیقت و در واقع از واقعیت جداست.

حقیقت در این زمینه بسیار ناخوشایند است؛ زیرا مستبدان را به خاطر ماهیتشان رسوا می‌کند. بنابراین مردم فریب داده می‌شوند.

رسانه‌های جریان اصلی دائماً یا از پوشش جنایات مستبدان خودداری می‌کنند، یا آنها را لاپوشانی می‌کنند و تقصیر را به گردن دیگران می‌اندازند.

نمونه‌های اخیر را می‌توان در نحوه پوشش وضعیت سوریه و جنایات مستبدان واشنگتن، لندن و تل‌آویو در سوریه توسط رسانه‌های جریان اصلی و در عین حال سرزنش دولت و مردم سوریه یافت.

در فلسطین اشغالی، وضعیت به همین منوال است، وقتی اشغالگران صهیونیست علیه مردم اشغال‌شده مرتکب جنایات می‌شوند – حتی اگر مردم فقط در اعتراض مسالمت‌آمیز به خیابان‌ها بیایند – جنایات صهیونیست‌ها نادیده گرفته می‌شود و دائماً تقصیر به گردن فلسطینی‌ها و کسانی که از آرمان مشروع مقاومت فلسطین علیه اشغال غیرقانونی حمایت می‌کنند، انداخته می‌شود.

در مورد یمن، یک بار دیگر این سناریو تکرار می‌شود؛ وقتی مردم یمن قیام می‌کنند و در برابر تروریسم سعودی-آمریکایی که بر آنها تحمیل شده است، مقاومت می‌کنند، تقصیر به گردن مردم یمن و کسانی که از آنها حمایت می‌کنند، انداخته می‌شود، حتی اگر این کار صرفاً با روایت داستان آنها و صحبت از گرفتاری‌هایشان برای مردم جهان باشد؛ در این مورد، جمهوری اسلامی ایران.

در واقع، به نظر می‌رسد جمهوری اسلامی ایران دائماً برای هر چیزی که به رژیم‌های استبدادی آسیب می‌رساند، سرزنش می‌شود، رژیم‌هایی که هیچ علاقه‌ای به حقوق مردم ندارند؛ اگرچه آنها دائماً در مورد ایده حقوق بشر صحبت می‌کنند و از آن دم می‌زنند.

این جنگ رسانه‌ای، این جنگ نرم، به تفصیل توسط امام خامنه‌ای، رهبر انقلاب اسلامی و در واقع حسین زمان ما، توضیح داده شده است. [20]

این همان سبک تبلیغات دروغینی است که توسط نیروها و متحدان یزید علیه امام حسین علیه السلام به راه افتاد. در واقع، این تبلیغات شبیه به تبلیغات دروغینی بود که توسط پدر یزید، معاویه بن ابی سفیان[21]، در زمان خلافت امام علی، چهارمین خلفای راشدین،[22] به راه انداخته شد.

اوضاع در آن زمان به گونه‌ای شد که وقتی امام علی (ع) در کوفه بر روی سجاده توسط یک تروریست افراطی به نام ابن ملجم مرادی[23] از فرقه تروریستی خوارج (شبیه داعش در زمان ما)[24] به شهادت رسید، مردم دمشق، جایی که معاویه در آن قدرت داشت، وقتی به آنها گفته شد که امام علی (ع) بر روی سجاده در مسجد کوفه جان باخته است، اعلام کردند:

«آیا علی نماز خواند؟»[25]

این نشان می‌دهد که حقیقت، مانند یک واقعیت، وارونه و به باطل تبدیل شده است، و باطل غالب شده است. دلیل اصلی این امر این بود که مردم وقتی اطلاعاتی به آنها داده می‌شد، سؤال نمی‌پرسیدند، تحقیق نمی‌کردند – صرف نظر از منبع و اینکه آن منبع چه تعصباتی ممکن است داشته باشد یا نداشته باشد.

آنها انتقادی فکر نمی‌کردند و اطلاعاتی را که به آنها داده می‌شد، تجزیه و تحلیل نمی‌کردند، بلکه کورکورانه و بدون چون و چرا آن را می‌پذیرفتند؛ رفتاری که مورد علاقه مستبدان و منفور جویندگان حقیقت است.

امام حسین (ع) و حضرت زینب (س) و در واقع حماسه عاشورا و اربعین این درس کلیدی را به ما می‌دهند که باید بدانیم حق کجاست و باطل کجاست تا فریب مستبدانی را نخوریم که با دروغ گفتن به عنوان حقیقت و دروغ گفتن به ما، به دنبال آسیب رساندن به ما هستند.

این یک وضعیت واضح در دنیای امروز است.

یک مثال مرتبط، اتفاقی است که امروز در بریتانیا، با موضوع شکست مفتضحانه برگزیت، در حال رخ دادن است. مردم تشویق شدند که در یک همه‌پرسی در مورد ماندن یا نماندن بریتانیا در اتحادیه اروپا رأی دهند، اما کمپین‌هایی از اطلاعات نادرست وجود داشت که به مردم می‌گفتند خروج خوب است و هیچ آسیبی نخواهد داشت و ماندن مضر است و غیره [26].

نکته من این نیست که آیا برگزیت چیز خوبی است یا بد، این موضوع اینجا مطرح نیست؛ آنچه مطرح است این است که رهبران و نخبگان یک کشور، آشکارا دروغ گفتند و حقیقت را دستکاری کردند تا مردم را به انجام کاری خاص وادارند [27].

چیزی بسیار شبیه به کاری که نیروهای عمر بن سعد در کربلا با بسیج نیروهایش علیه امام حسین انجام دادند.

خب، برگردیم به مراسم اربعین، راهپیمایی و همچنین بزرگداشت‌هایی که در مراکز و مساجد مختلف در سراسر جهان برگزار می‌شود، و بخش زینبی نهضت عاشورا.

در یکی از مکان‌هایی که حضرت زینب و کاروان اسیران به آنجا برده شدند، در این مورد در کوفه، می‌بینیم که عبیدالله بن زیاد، فرماندار کوفه، از حامیان سرسخت یزید و مسئول ظلم و وحشت فراوان در کوفه،[28] با ایشان روبرو شد و از ایشان (حضرت زینب)[29] پرسید:

«آنچه خدا با برادرت کرده است، چگونه می‌بینی؟»

او شجاعانه و قاطعانه، با کلماتی که پیروزی او را در برابر استبداد و وحشت رژیم اموی و عمالش نشان می‌داد، پاسخ داد:

«جز زیبایی چیزی ندیدم…»[30]

زیرا او می‌دانست که صرف نظر از سختی‌ها، حقیقت پیروز شده و آشکار گشته است، او می‌دانست و این را نه تنها به والی کوفه، به اربابش یزید، بلکه به جهانیان – حال و آینده – ابلاغ می‌کرد که ایستادگی در راه حق هرگز منجر به شکست نخواهد شد، زیرا حقیقت چیزی است که نمی‌توان جلوی آن را گرفت یا آن را مسدود کرد.

——-

[1] زیارت به معنای دیدار و سلام (از نزدیک یا دور) است و وسیله‌ای برای درود فرستادن به شخصیت‌های خاص – مانند پیامبران، اولیا، امامان، علمای صالح اسلامی و مانند آنها – می‌باشد.

[2] زیارت اربعین (سلام اربعین)، شیخ سلیم بهمجی – https://www.al-islam.org/arbaeen-imam-husayn-shaykh-saleem-bhimji/ziyarat-arbaeen

[3] برای تعریف کلاسیک دموکراسی به https://en.wikipedia.org/wiki/Democracy مراجعه کنید که نشان می‌دهد مرجع در یک سیستم دموکراتیک، مردم هستند.

[4] همانجا.

[5] فوربس، یک درصد نابرابری درآمد ایالتی https://www.forbes.com/sites/laurengensler/2016/06/16/one-percent-by-state-income-inequality/

[6] نک: عاشورا: تحقیق و تحلیل قیام امام حسین، شیخ محمد مهدی آصفی، ترجمه عمر کومو – https://www.al-islam.org/ashura-shaykh-muhammad-mahdi-al-asifi/imam-husayn-ass-portrayal-islamic-society-during-umayyad-rule

[7] تحقیقی در تاریخ عاشورا، دکتر ابراهیم آیتی، فصل ششم محمد بن حنفیه https://www.al-islam.org/probe-history-ashura-dr-ibrahim-ayati/chapter-6-muhammad-bin-hanafiya .

[8] شهدای کربلا، ویکی شیعه – http://en.wikishia.net/view/Martyrs_of_Karbala همچنین آمار یاران امام حسین، ویکی شیعه – http://en.wikishia.net/view/Statistics_of_the_Battle_of_%27Ashura%27#Statistics_for_Imam_al-Husayn.27s_.28a.29_Companions

[9] گفتمان صبر، امام خامنه‌ای، فصل 2 – اهمیت صبر در پرتو روایات، روایت اول – https://www.al-islam.org/discourses-patience-ayatullah-sayyid-ali-khamenei/chapter-2-importance-patience-light-traditions

[10] همانجا.

[11] به ترجمه از ایتانی، تنزیل آنلاین قرآن مراجعه کنید – http://tanzil.net/#trans/en.itani/4:135

[12] ضرورت حقیقت، شبیر حسنلی – https://shabbir.hassanally.net/2017/05/01/the-necessity-of-truth/

[13] به تعریف آن از فرهنگ لغت رایگان مراجعه کنید – https://www.thefreedictionary.com/raison+d%27etre

[14] به ترجمه ایتانی از قرآن آنلاین تنزیل مراجعه کنید – http://tanzil.net/#trans/en.itani/3:169

[15] پژوهشی در تاریخ عاشورا، دکتر ابراهیم آیتی، فصل 25 سفر اهل بیت به کوفه و شام – https://www.al-islam.org/probe-history-ashura-dr-ibrahim-ayati/chapter-25-journey-ahlul-bayt-kufa-and-damascus

[16] سردار اموی که در نبرد کربلا، رهبری ارتش علیه امام حسین را بر عهده داشت. او پسر سعد بن ابی وقاص، صحابی سابق حضرت محمد بود و در فتح ایران در زمان خلیفه دوم، عمر بن خطاب، نقش مهمی داشت. اطلاعات بیشتر در مورد عمر بن سعد را می‌توانید در ویکی شیعه بیابید – http://en.wikishia.net/view/%27Umar_b._Sa%27d

[17] فرمانده‌ای از لشکر یزید که در روز عاشورا به ویژه علیه امام حسین و یارانش بی‌رحمانه رفتار کرد و متعاقباً نسبت به اسیران از جمله حضرت زینب و امام سجاد بسیار فحاشی و بدرفتاری نمود. اطلاعات بیشتر را می‌توانید در ویکی‌شیعه بیابید – http://en.wikishia.net/view/Shimr_b._Dhi_l-Jawshan

[18] روایت‌های تاریخی در مورد این جزئیات جزئی متفاوت است.

[19] ویکی شیعه، آمار نبرد عاشورا، آمار لشکر عمر بن سعد – http://en.wikishia.net/view/Statistics_of_the_Battle_of_%27Ashura%27#Statistics_for_.27Umar_b._Sa.27d.27s_Army

[20] جنگ نرم پدیده‌ای انکارناپذیر است، امام خامنه‌ای، وب‌سایت رسمی امام خامنه‌ای – http://english.khamenei.ir/news/6165/Poster-Soft-War-is-an-undiable-phenomenon

[21] معاویه بن ابی سفیان، ویکی شیعه – http://en.wikishia.net/view/Mu%27awiya_b._Abi_Sufyan

[22] خلفای راشدین، ویکی شیعه – http://en.wikishia.net/view/Rashidun_Caliphs

[23] ابن ملجم المرادی، ویکی شیعه – http://en.wikishia.net/view/Ibn_Muljam_al-Muradi

[24] فرقه خوارج اولیه و تکفیری های امروز، عبدالقادر بخش – https://lutonislamiccentre.com/wp-content/uploads/2017/06/ فرقه-خوارج-اولیه-تکفیریان-امروز-عبدالقادر.pdf-Abdul-Qaadir.

[25] من نمی‌توانم مرجعی به زبان انگلیسی در این مورد پیدا کنم، اما در برخی از کتاب‌های تاریخ و کتب حدیث به زبان‌های عربی و فارسی به آن اشاره شده است.

[26] در اینجا الفبای دروغ‌های برگزیت آمده است، مجله GQ، 15 فوریه 2019 – https://www.gq-magazine.co.uk/article/list-of-brexit-lies

[27] آنچه برگزیت باید در مورد دستکاری رأی‌دهندگان به ما می‌آموزد، گاردین، ۱۷ آوریل ۲۰۱۷ – https://www.theguardian.com/commentisfree/2017/apr/17/brexit-voter-manipulation-eu-referendum-social-media

[28] عبیدالله بن زیاد، ویکی شیعه – http://en.wikishia.net/view/%27Ubeyd_Allah_b._Ziyad

[29] بانو زینب، بدر شاهین، چاپ انتشارات انصاریان، قم، بانو زینب در اسارت، در محضر والی – https://www.al-islam.org/lady-zaynab-badr-shahin/lady-zaynab-captivity

[30] نظرات در مورد قیام عاشورا، «جز زیبایی ندیدم»: زینب کبری، سخنرانی امام خامنه‌ای، 8 فوریه 2010، وب‌سایت رسمی امام خامنه‌ای – http://english.khamenei.ir/Opinions/AshuraUprising

——-

شبیر حسنعلی مهندس نرم‌افزار و محقق اسلامی است که در حوزه علمیه قم تحصیل کرده است. او به عنوان تحلیلگر سیاسی با رسانه‌های مختلف همکاری می‌کند.